Succesvol ondersteunen van verandering in familiebedrijven

Onder psychologisch eigenaarschap (Psychological Ownership of PSO) wordt verstaan: het gevoel dat iets (bijv. een taak, een bedrijf) van ‘mij’ of van ‘ons’ is (Pierce et al., 2001). Concreet wilden we in dit project een instrument ontwikkelen waarmee familiebedrijven kunnen vaststellen in hoeverre hun veranderingsprocessen gedragen worden door hun stakeholders. Dit deden we door het ontwikkelen van een website met een digitale vragenlijst voor zelfscoring (een zgn. ‘zelfscan’). De onderliggende database van deze website werd gebaseerd op metingen (enquêtes en diepte-interviews) bij succesvolle en minder succesvolle familiale ondernemingen en tevens op een uitgebreide verzameling gegevens i.v.m. ‘best practices’ voor succesvolle veranderingstrajecten. Door de score van de zelfscan te koppelen aan de database kan voor een brede groep van familiebedrijven een geautomatiseerd, op maat gesneden rapport worden gegenereerd met mogelijke verbeterpunten. Tenslotte wilden we d.m.v. diepte-interviews met familiale ondernemers en hun werknemers nagaan hoe PSO kan bevorderd worden in familiale ondernemingen. Deze informatie stellen we ter beschikking onder de vorm van een boek.

Ondanks het feit dat er reeds veel over veranderingsprocessen is geschreven, mislukken in praktijk meer dan 70% procent van de veranderingsprocessen in bedrijven (bijv. Davidson, 1993). Bij familiale bedrijven is dat niet anders. Daarenboven kennen familiebedrijven nog specifieke uitdagingen zoals bijvoorbeeld het managen van de relaties tussen familiale en niet-familiale medewerkers. De vraag is dus waarom nog steeds zoveel veranderingsprocessen in familiale ondernemingen mislukken en hoe het slaagpercentage kan worden verhoogd.

Een antwoord kan gevonden worden in de mate waarin PSO gestimuleerd wordt t.a.v. het veranderingsproces. Als medewerkers de kans wordt geboden om zich eigenaar te voelen, winnen ze in hun gevoel van eigenwaarde en hun fierheid over de bereikte resultaten. Ze voelen zich meer verbonden met het familiebedrijf en kennen een actievere participatie bij veranderingsprocessen (Lambrechts et al., 2009 a; b), wat de slaagkansen van het veranderingsproces verhoogt. We weten echter nog te weinig over hoe PSO kan worden gestimuleerd in familiale ondernemingen.

Aangezien 77% van de ondernemingen in Vlaanderen wordt aangemerkt als een familiebedrijf (IFB, 2012), en het mislukken van veranderingsprocessen aanzienlijke economische kosten met zich meebrengt, leek ons de te onderzoeken thematiek ten zeerste relevant.